Tổng quan
Vi khuẩn Salmonella thường sống trong ruột của động vật, người và thải ra ngoài qua phân. Con người bị nhiễm bệnh thường xuyên nhất thông qua nước hoặc thực phẩm bị ô nhiễm.
Một số người bị nhiễm khuẩn salmonella không có triệu chứng. Hầu hết mọi người bị tiêu chảy, sốt và đau bụng trong vòng 8 đến 72 giờ sau khi tiếp xúc. Hầu hết những người khỏe mạnh hồi phục trong vòng vài ngày đến một tuần mà không cần điều trị cụ thể.
Trong một số trường hợp, tiêu chảy có thể gây mất nước nghiêm trọng và cần được chăm sóc y tế ngay lập tức. Các biến chứng đe dọa tính mạng cũng có thể phát triển nếu nhiễm trùng lan ra ngoài ruột. Nguy cơ nhiễm khuẩn salmonella cao hơn khi du lịch đến các quốc gia không có nước uống sạch và hệ thống xử lý nước thải hợp lý.
Vi khuẩn salmonella
Triệu chứng
Nhiễm khuẩn Salmonella thường do ăn thịt sống hoặc nấu chưa chín, gia cầm, trứng hoặc các sản phẩm từ trứng hoặc uống sữa chưa tiệt trùng. Thời gian ủ bệnh, là khoảng thời gian từ khi tiếp xúc đến khi phát bệnh, có thể từ 6 giờ đến 6 ngày. Thông thường, những người bị nhiễm khuẩn salmonella nghĩ rằng họ bị cúm dạ dày (stomach flu)[1] nên chủ quan trong điều trị, dẩn đến có thể nguy hiểm đến tính mạng.
Các dấu hiệu và triệu chứng có thể có của nhiễm khuẩn salmonella bao gồm:
- Bệnh tiêu chảy
- Đau bụng (bụng) chuột rút
- Sốt
- buồn nôn
- nôn mửa
- ớn lạnh
- Đau đầu
- Máu trong phân
Các dấu hiệu và triệu chứng của nhiễm khuẩn salmonella thường kéo dài vài ngày đến một tuần. Tiêu chảy có thể kéo dài đến 10 ngày, nhưng có thể mất vài tháng trước khi ruột trở lại thói quen đại tiện bình thường.
Một số loại vi khuẩn salmonella gây ra bệnh thương hàn, một căn bệnh đôi khi gây chết người phổ biến hơn ở các nước đang phát triển.
Khi nào đi khám bác sĩ
Hầu hết mọi người không cần tìm kiếm sự chăm sóc y tế khi bị nhiễm khuẩn salmonella vì nó sẽ tự khỏi trong vòng vài ngày.
Tuy nhiên, nếu người bị ảnh hưởng là trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ, người lớn tuổi hoặc người có hệ thống miễn dịch yếu, hãy gọi cho nhà cung cấp dịch vụ chăm sóc sức khỏe nếu bệnh:
- Kéo dài hơn một vài ngày
- Có liên quan đến sốt cao hoặc phân có máu
- Xuất hiện tình trạng mất nước, với các dấu hiệu như đi tiểu ít hơn bình thường, nước tiểu sẫm màu và khô miệng và lưỡi
Vi khuẩn Salmonella sống trong ruột của người, động vật và chim. Hầu hết mọi người bị nhiễm khuẩn salmonella do tiêu thụ thực phẩm hoặc nước đã bị ô nhiễm bởi phân.
Thực phẩm và nước bị nhiễm bệnh
Thực phẩm thường bị nhiễm bệnh bao gồm:
- Thịt sống, thịt gia cầm và hải sản. Phân có thể dính vào thịt và gia cầm sống trong quá trình giết mổ. Hải sản có thể bị ô nhiễm nếu thu hoạch từ nước bị ô nhiễm.
- Trứng sống hoặc nấu chưa chín. Mặc dù vỏ trứng dường như là một rào cản hoàn hảo đối với sự nhiễm bẩn, nhưng một số gà bị nhiễm bệnh sản xuất trứng có chứa vi khuẩn salmonella trước khi vỏ được hình thành. Trứng sống được sử dụng trong các món ăn tự chế biến như sốt mayonnaise và sốt hollandaise.
- Các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng. Sữa và các sản phẩm sữa chưa tiệt trùng – đôi khi được gọi là sữa tươi – có thể bị nhiễm khuẩn salmonella. Quá trình thanh trùng giết chết vi khuẩn có hại, bao gồm cả salmonella.
- Hoa quả và rau. Một số sản phẩm tươi, đặc biệt là giống nhập khẩu, có thể được tưới trên ruộng hoặc rửa trong quá trình chế biến bằng nước bị nhiễm khuẩn salmonella. Sự ô nhiễm cũng có thể xảy ra trong nhà bếp, khi nước từ thịt sống và thịt gia cầm tiếp xúc với thực phẩm chưa nấu chín, chẳng hạn như salad.
Thực phẩm xử lý không đúng cách
Nhiều loại thực phẩm bị nhiễm bẩn khi được chế biến bởi những người không rửa tay kỹ sau khi đi vệ sinh hoặc thay tã hoặc sau khi xử lý thực phẩm bị nhiễm bẩn. Nhiễm trùng cũng có thể xảy ra nếu chạm vào một bề mặt bị ô nhiễm và sau đó cho ngón tay vào miệng.
Vật nuôi bị nhiễm bệnh và các động vật khác
Động vật và vật nuôi, đặc biệt là chim và bò sát, có thể mang vi khuẩn salmonella trên lông, lông hoặc da hoặc trong phân của chúng. Một số thức ăn cho vật nuôi có thể bị nhiễm khuẩn salmonella và có thể lây nhiễm cho động vật.
Các yếu tố rủi ro
Các yếu tố có thể làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn salmonella bao gồm:
- Các hoạt động có thể khiến bạn tiếp xúc gần hơn với vi khuẩn salmonella
- Các vấn đề sức khỏe có thể làm suy yếu khả năng chống nhiễm trùng của bạn nói chung
Tăng tiếp xúc
- Du lịch quốc tế. Nhiễm khuẩn Salmonella, bao gồm cả các loại gây bệnh thương hàn, phổ biến hơn ở các nước đang phát triển với điều kiện vệ sinh kém.
- Sở hữu, xử lý hoặc vuốt ve động vật. Một số động vật, đặc biệt là chim và bò sát, có thể mang vi khuẩn salmonella. Salmonella cũng có thể được tìm thấy trong chuồng, bể, lồng và khay vệ sinh của động vật.
Phân lập vi khuẩn salmonella
Rối loạn dạ dày hoặc ruột
Cơ thể có nhiều cơ chế bảo vệ tự nhiên chống lại nhiễm khuẩn salmonella. Ví dụ, acid dạ dày mạnh có thể tiêu diệt nhiều loại vi khuẩn salmonella. Nhưng một số vấn đề y tế hoặc thuốc men có thể làm suy giảm khả năng phòng vệ tự nhiên này.
Những ví dụ bao gồm:
- Thuốc kháng acid. Giảm độ axit của dạ dày cho phép nhiều vi khuẩn salmonella sống sót hơn.
- Bệnh viêm ruột. Rối loạn này làm hỏng niêm mạc ruột của bạn, khiến vi khuẩn salmonella dễ dàng bám vào hơn.
- Sử dụng kháng sinh gần đây. Điều này có thể làm giảm số lượng vi khuẩn “tốt” trong ruột của bạn, điều này có thể làm giảm khả năng chống lại nhiễm trùng salmonella của bạn.
Vấn đề miễn dịch
Một số vấn đề y tế hoặc thuốc dường như làm tăng nguy cơ nhiễm khuẩn salmonella bằng cách làm suy yếu hệ thống miễn dịch của bạn. Điều này cản trở khả năng chống nhiễm trùng và bệnh tật của cơ thể bạn. Những ví dụ bao gồm:
- HIV/AIDS
- Bệnh hồng cầu hình liềm
- Bệnh sốt rét
- Thuốc chống đào thải dùng sau khi cấy ghép nội tạng
- Corticoid
Nhiễm khuẩn Salmonella thường không nguy hiểm đến tính mạng. Tuy nhiên, ở một số người , đặc biệt là trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ, người lớn tuổi, người được ghép tạng, phụ nữ mang thai và những người có hệ miễn dịch yếu, sự phát triển của các biến chứng có thể nguy hiểm.
Nếu không thể uống đủ để thay thế chất lỏng bị mất do tiêu chảy, người bệnh có thể bị mất nước. Các dấu hiệu cảnh báo bao gồm:
- Đi tiểu ít hơn bình thường hoặc nước tiểu sẫm màu
- Khô miệng và lưỡi
- đôi mắt trũng sâu
- Không có nước mắt khi khóc
- Mệt mỏi hơn bình thường
- Khó chịu hoặc nhầm lẫn
Nhiễm khuẩn huyết
Nếu vi khuẩn salmonella xâm nhập vào máu của bạn, nó có thể lây nhiễm các mô khắp cơ thể người bệnh (nhiễm khuẩn huyết), bao gồm:
- Hệ thống tiết niệu (nhiễm trùng đường tiết niệu)
- Các mô xung quanh não và tủy sống (viêm màng não)
- Lớp lót của tim hoặc van (viêm nội tâm mạc)
- Xương hoặc tủy xương (viêm tủy xương)
- Lớp niêm mạc mạch máu, đặc biệt khi đã ghép mạch máu, chẳng hạn như phẫu thuật bắc cầu mạch máu
Viêm khớp phản ứng
Những người đã bị nhiễm khuẩn salmonella có nguy cơ cao bị viêm khớp phản ứng do nhiễm khuẩn salmonella. Còn được gọi là hội chứng Reiter, viêm khớp phản ứng thường gây ra:
- Kích ứng mắt
- Đi tiểu đau
- Đau khớp
Phòng ngừa
Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ (USDA) giám sát và cập nhật các chương trình kiểm tra, lấy mẫu và xét nghiệm đối với gia cầm và thịt. Mục đích là để cắt giảm số ca nhiễm khuẩn salmonella ở Hoa Kỳ.
Có thể tránh bị nhiễm khuẩn salmonella và lây lan vi khuẩn sang người khác bằng nhiều cách, bao gồm chuẩn bị thức ăn một cách an toàn, rửa tay, tránh nhiễm bẩn và không ăn thịt sống, các sản phẩm từ sữa hoặc trứng.
Các phương pháp phòng ngừa đặc biệt quan trọng khi chuẩn bị thức ăn hoặc chăm sóc trẻ sơ sinh, người lớn tuổi và những người có hệ thống miễn dịch yếu.
Rửa tay
Rửa tay kỹ lưỡng có thể giúp ngăn ngừa vi khuẩn salmonella truyền vào miệng hoặc bất kỳ thực phẩm nào đang chuẩn bị. Rửa tay bằng xà phòng và nước trong 20 giây sau khi:
- Sử dụng nhà vệ sinh
- Thay tã
- Xử lý thịt hoặc gia cầm sống
- Dọn dẹp phân vật nuôi
- Chạm vào vật nuôi hoặc động vật khác và môi trường sống của chúng, đặc biệt là loài bò sát hoặc chim
Giữ mọi thứ riêng biệt
Để tránh lây nhiễm chéo:
- Bảo quản thịt sống, thịt gia cầm và hải sản cách xa các thực phẩm khác trong tủ lạnh của bạn
- Nếu có thể, hãy chuẩn bị sẵn hai chiếc thớt trong nhà bếp của bạn – một chiếc thớt dành cho thịt sống và chiếc kia dành cho trái cây và rau củ
- Không bao giờ đặt thức ăn đã nấu chín trên đĩa chưa rửa trước đó đã đựng thịt sống
- Rửa kỹ bề mặt chuẩn bị thực phẩm bằng xà phòng và nước
Tránh ăn trứng sống
Bột bánh quy, kem, sốt mayonnaise, sốt hollandaise và eggnog tự làm đều chứa trứng sống. Nếu bạn phải ăn trứng sống, hãy chắc chắn rằng chúng đã được tiệt trùng.
Nấu và bảo quản thức ăn đúng cách
Đảm bảo nấu chín kỹ thức ăn và làm lạnh hoặc đông lạnh thức ăn kịp thời.
CDC Hoa Kỳ ước tính Salmonella gây ra khoảng 1,35 triệu ca bệnh, 26.500 ca nhập viện và 420 ca tử vong ở Hoa Kỳ mỗi năm.
(Theo mayoclinic.org)
- Stomach flu, hay cúm dạ dày là một bệnh nhiễm trùng đường ruột bao gồm các dấu hiệu và triệu chứng như tiêu chảy ra nước, co thắt dạ dày, buồn nôn hoặc nôn và đôi khi sốt. ↑
